Z doświadczenia naszego zespołu, które zdobyliśmy podczas wieloletniej pracy zawodowej nad ochroną ptaków i wykonywania dla nich zastępczych miejsc lęgowych chcielibyśmy przybliżyć Ci dwa zasadnicze zastosowania sztucznych miejsc schronienia dla ptaków i nietoperzy. Takimi sztucznymi miejscami schronienia są budki lęgowe dla ptaków i schrony dla nietoperzy. Do konieczności czynnej ochrony ptaków dochodzi głównie w dwóch przypadkach. Po pierwsze wykorzystanie budek w procesie inwestycyjnym po zakończonych pracach termomodernizacyjnych lub remontach elewacji budynków po drugie wieszanie skrzynek lęgowych w monokulturach sosnowych w lasach gospodarczych zwłaszcza w Lasach Państwowych.
Remonty elewacji budynków i prace termomodernizacyjne są korzystne ze względu na działania zmierzające do poprawy efektywności energetycznej, są również korzystne gospodarczo. Jednakże, żeby nie przyczyniły się do wyrządzenia szkody w środowisku, na każdym etapie inwestycji należy współpracować z ornitologiem i chiropterologiem. Przed przystąpieniem do remontu elewacji budynku czy jego termomodernizacją należy wykonać dokładną inwentaryzację w celu wykluczenia negatywnego oddziaływania prac na zasiedlające budynek ptaki i nietoperze. Jeżeli w wyniku inwentaryzacji doświadczony ekspert stwierdzi obecność jednych lub drugich „współlokatorów” zachodzi konieczność zniszczenia tych miejsc. Oczywiście niezbędne jest uzyskanie odpowiednich zgód, ponieważ ptaki i nietoperze zgodnie z Ustawą o ochronie przyrodzie objęte są ochroną. Po zakończeniu prac jest obowiązek przywrócenia wcześniejszych miejsc lęgowych poprzez wywieszenie na budynku budek lęgowych dla ptaków. W zależności od rodzaju prac na budynku możemy zastosować budki lęgowe wieszane podtynkowo lub natynkowo. Z uwagi na trwałość tych rozwiązań w zespole ptasidom.com doradzamy zastosowanie budek dla ptaków montowanych podtynkowo.
Budki dla ptaków wykorzystywane są również do ochrony ptaków w lasach. Monokultury leśne w lasach gospodarczych Lasów Państwowych to wielohektarowe plantacje jednego gatunku drzew. Najczęściej spotykamy monokulturę sosnową, w której brak jest dogodnych miejsc rozrodu i schronienia zarówno dla ptaków, jak i dla nietoperzy. Wyraźny jest wówczas problem z zasiedlaniem a w zasadzie z brakiem zasiedlania lasów przez ptaki. A te są niezbędne w celu zachowania prawidłowego funkcjonowania ekosystemu leśnego i ciągłości łańcucha pokarmowego. W lasach gospodarczych niezbędne jest więc tworzenie sztucznych miejsc lęgowych w postaci budek lęgowych. W Lasach Państwowych wykorzystujemy dwa typy budek lęgowych. Budki z drewna oraz skrzynki dla ptaków wykonane z betonu (najczęściej z keramzytobetonu). Ważne, żeby drewniane budki wieszane w lasach posiadały naturalną ekologiczną impregnację (najlepsza jest do tego impregnacja z ekologicznego pokostu lnianego) zachowują one wówczas swoje właściwości i dłużej służą ptakom jako ptasi dom. Budki betonowe wykonane z keramzytu są trwalsze od tych wykonanych z drewna, dlatego są chętniej wybierane przez leśników do ochrony ptaków w lasach. Budki dla ptaków z keramzytobetonu są:
• odporne na czynniki
atmosferyczne,
• odznaczają się wysoką trwałością,
• posiadają bardzo dobre parametry termiczne,
• są chętnie zasiedlane przez ptaki,
• rekomendowane przez ornitologów.
Jako budki do ochrony ptaków w ekosystemach miejskich polecamy leśnikom i służbą ochrony przyrody budki lęgowe wykonane z betonu.
Wybierz odpowiednią budkę dla ptaków
Budka lęgowa dla jerzyka
Jerzyk Apus apus to jedne z najbardziej niesamowitych, a zarazem tajemniczych i najmniej poznanych ptaków. Jerzyki jako miejsce gniazdowania upodobały sobie bloki mieszkalne. Zasiedlają w nich szczeliny i ubytki w elewacji budynków. Bardzo dobrze czują się również w szczelinach pomiędzy rurami spustowymi czy obróbce blacharskiej gzymsów lub parapetów. Jerzyki w budynkach są całkowicie nieuciążliwe i zazwyczaj ludzie nawet nie zdają sobie sprawy z ich obecności. Ptaki te w budynkach są ciche, nie brudzą elewacji odchodami. Chętnie gnieżdżą się w koloniach. Głównym miejscem ich gniazdowania są stropodachy (puste przestrzenie pomiędzy dachem a stropem ostatniego piętra). W jednym stropodachu może się gnieździć kilkadziesiąt par ptaków. Do swoich gniazd ptaki dostają się przez otwory wentylacyjne. Miejsca, w których jerzyki zakładają swoje gniazda, są dobrze ukryte. Gniazda są małe i wciśnięte głęboko w szczelinę, w dodatku często ptaki pojawiają się przy nich tylko o świcie i już po zmroku – dlatego trudno je zaobserwować. Inwentaryzację jerzyków musi wykonywać ekspert z bogatym doświadczeniem. Jerzyki chętnie zasiedlają również budki lęgowe. Najchętniej ptaki te zasiedlają betonowe budki (keramzytowe) konstrukcji typu J.
Budka dla wróbla
Obok jerzyków kolejnym gatunkiem, który upodobał sobie bloki jest wróbel Passer domesticus. Ptak ten najlepiej czuje się w licznych koloniach. Wróbel jako miejsce schronienia i rozrodu wykorzystuje otwory w elewacji powstałe na skutek pęknięć, różnego rodzaju ubytki w elewacji, w otworach przy rurach spustowych, szczelinach w obróbce blacharskiej i pod parapetami. W Polsce w zasadzie gnieździ się tylko w zamieszkanych przez człowieka osiedlach miejskich i wiejskich. Lęgi poza ludzkimi osadami stwierdzano wyjątkowo. W przeciwieństwie do jerzyka ptaki tego gatunku nie odlatują z Polski na zimę i cały rok spędzają w niewielkiej odległości od miejsca gniazdowania. Miejsce na gniazdo w budynku wróbel zajmuje pod koniec zimy, zazwyczaj pod koniec lutego zależy to jednak od warunków atmosferycznych. Oznajmia, że miejsce to jest jego własnością, poprzez przesiadywanie obok i głośne ćwierkanie. Potrafią też zajmować gniazda oknówek. Są ptakami raczej skrytymi i cichymi. Początkowo jako zastępcze miejsce lęgowe dla ptaków tego gatunku wieszano budki typu A lub B, jednakże od pewnego czasu obserwujemy, że wróbel chętnie zasiedla budki przeznaczone dla jerzyków. W związku z tym jako alternatywne miejsce lęgowe dla jerzyka rekomendujemy budki lęgowe typu J, najlepiej dwukomorowe.
Skrzynka lęgowa dla kawki
Kawkę Corvus monedula wymieniamy tuż po jerzyku i wróblu, gdyż w naszej opinii tak jak jej poprzednicy wymaga ona równie dużej uwagi. Populacja kawki w zależności od regionu polski jest na stałym poziomie, zagęszczenia w polskich miastach sięgają od kilku do kilkudziesięciu par lęgowych na 10 ha. Największe osiągane są zwykle na terenach starej zabudowy miejskiej (np. do 10 par/10 ha w Warszawie, do 13 par/10 ha w Poznaniu, do 22 par/10 ha w Świebodzinie).
W odróżnieniu od wróbla i jerzyka kawka chętniej korzysta z wieszanych dla niej przez człowieka budek lęgowych. Co więcej, budki dla kawek nie muszą być wieszane na budynkach, w przeciwieństwie do budek dla wróbla i jerzyka. Kawka akceptuje także budki lęgowe wieszane na drzewach.
Kawki potrafią same przygotowywać sobie miejsca na gniazda w ocieplonych budynkach: wydziobywać dziury w styropianie, wyrywać kratki zamykające otwory stropodachu.
Gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska
w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. W związku z tym wymaga ochrony naturalnych siedlisk rozrodczych.
Budka dla sikorki
Sikora bogatka Parus major jest szeroko rozpowszechniona w całej Polsce. Gatunek plastyczny w wyborze miejsca lęgowego. Wykorzystuje wszelkie formacje drzewiaste: lasy, zagajniki, parki, ogrody, zadrzewienia śródpolne i śródmieścia wielkich miast. Polską populację lęgową tego gatunku szacuje się na ok. 2,5 mln par. Notuje się stały wzrost liczebności populacji bogatki w krajach Europy. Bogatka jest typowym dziuplakiem, wykorzystującym dziuple wykute przez dzięcioły, skrzynki lęgowe, ale również inne schronienia, takie jak:
• szczeliny w budynkach,
• rury,
• skrzynki na listy,
• słupki w ogrodzeniach,
• porzucone na drzewach przedmioty codziennego użytku jak buty czy stare konewki.
Gatunek częściowo wędrowny. Licznie migruje przez nasze wybrzeże w okresach od marca do kwietnia i od września do października. Zimą zatrzymują się w Polsce ptaki z północy Europy. Polskie bogatki osiągają Francję, Holandię i Niemcy. Bogatki często śpiewają i bronią swojego terytorium już jesienią po to, by zapewnić sobie najlepsze miejsca zimowania w dziuplach czy skrzynkach lęgowych. Bogatka to częsty gość na naszych działach czy przydomowych ogrodach gdzie cieszy się dużą sympatią.