Motyw zwierząt, w tym ptaków, niezależnie od stron świata często przewija się w jego różnych aspektach. Nikogo więc nie dziwią jego liczne przykłady w malowidłach, piosenkach, wierzeniach czy samym języku. Jednak często jest tak, że pochłonięci swoim życiem nawet nie dostrzegamy niektórych z nich. O niektórych nie mamy zupełnie pojęcia, a jeszcze o innych prawie zapomnieliśmy. Jakie więc są powiązania w kulturze i naturze?
Z odpowiedzią przychodzi nam książka autorstwa Marka Pióry pt. „Plamka Mazurka” z dobrze już nam znanej serii Eko wydawnictwa Marginesy. Zapraszamy do lektury!
Na początek słów kilka o samym autorze
- Twórca kultowego bloga „Plamka Mazurka” poświęconego ptakom,
- Na swoim pisarskim koncie posiada dwie książki: „Kalendarz ptaków” oraz tytułową „Plamkę Mazurka”,
- Ambasador Rzeczpospolitej Ptasiej,
- I co za tym wszystkim idzie poszukiwacz powiązań między kulturą a naturą.
Co zawiera książka?
- 79 rozdziałów poświęconym różnym gatunkom ptaków,
- Zbiór dawnych wierzeń, przesądów, mitologii i ogólnych opowieści z ptasim motywem,
- Fakty i przede wszystkim mity o ptakach,
- Odwołania do ornitologicznych autorytetów,
- Piękne szkice.
Książka napisana jest w podobnym stylu jak wcześniej wspomniany blog. Mnogość rozdziałów dotyczących zarówno gatunków jak i poszczególnych ptasich rodzin (naszej lęgowej ornitofauny oraz ptaków widywanych podczas migracji) wskazuje na bogatość świata ptaków. Ich kolejność jak sam autor ujął:
„Opowiastki o ptakach są ułożone w porządku alfabetycznym. […] Zdecydowałem się na taki [układ], który w dużym stopniu ułatwi odnalezienie wybranych gatunków.”.
Nasze tytułowe powiązania w książce ukazują się jako „zbiór kulturalny” a także szybkie rozprawy dotyczące mitów (np. te o sowach jako znaku śmierci czy pożaru). Przez co możemy liczyć na częste cytaty pochodzące od ornitologicznych klasyków i autorytetów jakimi są:
- „Ptaki ziem Polskich” Jana Sokołowskiego,
- Władysław Taczanowski „Ptaki krajowe”,
- „Ptaki Polski” dr Andrzeja Kruszewicza
Często poruszanym zagadnieniem są również zagrożenia dla populacji ptaków oraz tego kto jest za nie najbardziej odpowiedzialny. A niestety oprócz presji drapieżników, to właśnie człowiek m.in. przez nowoczesne budownictwo, zmiany w rolnictwie czy ekosystemach wywiera na nie największy wpływ (mniej lub bardziej świadomie).Dla przykładu poniżej cytat z rozdziału o bieliku. Dlatego cieszymy się, że tak ważny temat jest tutaj poruszany.
„Według Komitetu Ochrony Orłów w wyniku zamierzonej działalności człowieka ginie 25-35 bielików rocznie.”
Jeśli jesteście z naszymi recenzjami na bieżąco na pewno zwróciliście uwagę, że często zwracamy uwagę na brak ilustracji w książkach przyrodniczych (które naszym zdaniem chociaż w małym stopniu powinny być codziennością). „Plamka Mazurka” choć zawiera tylko szkice, to bardzo nas nimi ujęła. Odnoszą się one do gatunku bądź rodziny, które towarzyszą każdemu z rozdziałów.
Jakie powiązania najbardziej nam się podobały?
- Etymologia marnowania czasu i bąka,
- Legendy i przesądy dotyczące bociana białego (w tym te o przynoszeniu przez niego dzieci),
- Wykorzystywanie gęsi jako strażników,
- Ukryte moce hibernacji jerzyków,
- Syczące bogatki „walczące” z łasicami
Czy coś, co z pozoru jest minusem może okazać się plusem?
Przyjęty format opowiastek często dawał się we znaki. Ich krótka forma często nie pozwalała na „pełne rozwinięcie skrzydeł” przez co towarzyszyło temu uczucie, że autor ma nam do opowiedzenia coś więcej. Jednak z doświadczenia wiemy, że czasami taki zabieg może skłonić niektórych do zgłębiania tematu.
Podsumowując, „Plamka” okazała się ciekawą pozycją w naszej ptasiej biblioteczce, a przez mnogość nawiązań całkiem dobrze zaspokoiła naszą ciekawość.
Tekst i fot. Agata Lisiewicz | zespół PtasiDom.com
