Dziuplaki to ogólna nazwa rodzaju ptaków, które zakładają swoje gniazda nie tylko w dziuplach, ale także szczelinach między skałami, we wnękach budynków czy też ziemnych norach. Budka lęgowa dla dziuplaka to cenna pomoc ptakom.
Dziuplaki można podzielić na pierwotne i wtórne. Dziuplaki pierwotne same tworzą sobie dziuplę, poprzesz jej wykucie, tak jak dzięcioły. Z kolei dziuplaki wtórne charakteryzują się tym, że wykorzystują do wyprowadzania lęgów już powstałe dziuple lub budki lęgowe przeznaczone dla dziuplaków. Do gatunku dziuplaka wtórnego można zaliczyć na przykład szpaka.
Dlaczego wiele gatunków ptaków dziuplastych wybiera dziuple do składania jaj?
Przede wszystkim takie naturalne lub wykute przez ptaki otwory dają bezpieczeństwo zarówno jajom jak i pisklętom. Z tego też względu jaja dziuplaków nie muszą mieć barw maskujących, na przykład ciemnych czy nakrapianych, są zazwyczaj jednolite i jasne: białe lub niebieskie. Ponadto do zalet gniazdowania w dziuplach można zaliczyć duży komfort termiczny. Ptaki oszczędzają więc energię. W dziupli panuje przez cały czas w miarę stała temperatura, co jest lepsze dla lęgów niż wahania wynikające na przykład z pory dnia lub zmiany pogody.
Dziupla, nora, budka lęgowa dla dziuplaka – poznaj miejsca gdzie ptaki dziuplaste składają swe jaja?
- Dziuple drzew
Jak wspomniano wcześniej, wiele gatunków samodzielnie wykonuje taką dziuplę, korzystają z tego, że drzewo jest miękkie, na przykład martwe lub butwiejące. Do takich ptaków można zaliczyć między innymi dzięcioła dużego i średniego. Z takich dziupli korzystają później dziuplaki wtórne, takie jak sowy, gągoły, szpaki, jerzyki i wróble. Do składania jaj nie jest im potrzebna jedynie typowa dziupla. Mogą również dobrze wyprowadzić lęgi w szczelinach budynków czy skład, a także w budkach lęgowych w razie braku naturalnych miejsc co składania jaj.
- Nory ziemne
Niektóre gatunki bezpiecznie się czują składając jaja w wygrzebanych przez siebie ziemnych norach. Na przykład jaskółka brzegówka robi to na brzegach rzek. Inny krajowy gatunek, którego miejscem lęgowym są nory w ziemi to zimorodek. Oczywiście są także ptaki wykorzystujące już istniejące opuszczone nory. Można zaliczyć do nich na przykład tracza nurogęś.
- Budowle owadów społecznych
Ptaki z całego świata wykorzystują gniazda mrówek i termitiery. Najbardziej powszechnym gatunkiem składającym swe w jaja w gniazdach termitów są zimorodki.
- Szczeliny
Ptaki gnieżdżące się nie w zamkniętej z każdej strony dziupli, ale nieco bardziej odsłoniętej szczelinie drzew czy pod kamieniami to półdziuplaki. Można do nich zaliczyć nasze krajowe ptaki takie jak pliszka siwa czy muchołówka szara.
- Budka lęgowa dla dziuplaka
Ptaki dziuplaste bardzo chętnie zasiedlają również budki lęgowe, których konstrukcja przeznaczona jest właśnie do zasiedlana przez ptaki dziuplaste. Gatunki te chętnie zasiedlają budkę typu A1, A oraz budkę typu B. Większe gatunki ptaków dziuplastych wybierają również wiesze konstrukcje budek lęgowych takie jak typ D i typ E.
Poznaj zwyczaje dziuplaków
Ciekawym zachowaniem ptaków dziuplastych jest zmniejszanie przez niektóre gatunki otworu dziupli. Ptaki robią to ze względów bezpieczeństwa i ochrony dla swoich jak i piskląt. Na przykład kowalik zmniejsza otwór wlotowy do dziupli poprzez pracowite zalepianie go gliną, iłem oraz krowim kałem.
Niektóre gatunki tropikalne z kolei zalepiają się od środka na czas wylęgu jaj. Do tego celu wykorzystują takie same materiały jak nasz rodzimy kowalik.
Wiele gatunków dziuplaków nie wyścieła dziupli. Czasem można w nich znaleźć jedynie resztki owadów oraz ości ryb.
Budka lęgowa dla dziuplaka pomocna w ratowaniu populacji ptaków dziuplastych
Niestety, liczba naturalnych miejsc gniazdowania dziuplaków stale drastycznie spada. Spowodowane jest to między innymi wycinaniem starych drzew, takich jak graby, buki, dęby. Drzewa o miękkim, spróchniałym drewnie idealnie nadają się na ptasie dziuple. Jeżeli to tylko możliwe, warto zostawić taki stary drzewostan we własnym ogrodzie. Podobnie do zmniejszenia ilości szczelin i półdziupli przyczynia się remontowanie i termomodernizacja budynków. Jeżeli już ich likwidacja jest konieczna, należy zadbać o odpowiednią kompensację przyrodniczą, polegającą na powieszeniu jak największej ilości budek lęgowych dla dziuplaków, które z powodzeniem są zajmowane prze ptaki dziuplaste. Mogą one idealnie imitować naturalną dziuplę, ponieważ są z każdej strony zamknięte i posiadają jedynie dopasowany wielkością wlot. Dają więc ptakom niezbędne poczucie bezpieczeństwa. Dodatkowo zachowują odpowiedni komfort cieplny. Im więcej wywiesimy budek lęgowych dla dziuplaków, tym lepsza sytuacja naszych skrzydlatych sąsiadów i szansa na zmniejszenie populacji ptactwa zagrożonego wyginięciem.
Przeczytaj również:
