Otaczający nas świat nieustannie podlega zmianom. Co raz częściej jednak mówi się o nich w kontekście działalności człowieka zagrażającej ptakom. Co zagraża ptakom? Odpowiedzi udzieli „Ornitologia kryminalna”
Co zagraża ptakom. Temat ten w związku z pracą na rzecz ochrony ptaków nie jest nam zupełnie obcy, dlatego też bardzo chętnie mu się przyjrzymy. W tym celu pomocna będzie „Ornitologia kryminalna” Wiesława Pływaczewskiego wydawnictwa Difin. Zapraszamy do lektury!
Wiesław Pływaczewski – poznajmy autora książki:
- Profesor nauk prawnych specjalizujący się w prawie karnym oraz kryminologii,
- Związany z Olsztyńskim Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim,
- Naukowo głównie zainteresowany przestępczością związaną ze środowiskiem naturalnym.
Co zagraża ptakom, czym jest pojęcie ornitologii kryminalnej?
Definicja kryminologii odnosi się sprawcy danego przestępstwa, a także tego dlaczego i w jaki sposób do niego doszło. Z perspektywy natury możemy mówić o dziale tzw. „zielonej kryminologii” (bądź ekokryminologii). Wraz z pokrewnymi dziedzinami ich celem jest poznanie zagrożeń dla środowiska, ich diagnozowanie oraz monitoring.
W kontekście ptaków mówimy o ornitologii kryminalnej, a więc o wszystkich zjawisk dotykających dzisiejszą awifaunę (zarówno naszą krajową, jak i zagraniczną). „We wszystkich tych obszarach dominuje przede wszystkim narracja wiktymologiczna, czyli chęć ukazania poszczególnych gatunków dzikiego ptactwa jako ofiar działalności człowieka lub stymulowanych przez niego zjawisk cywilizacyjnych (deforestacja, urbanizacja […], odpady, smog, gatunki inwazyjne itd.).” .
Do kogo skierowana jest książka ornitologia kryminalna?
Po samym wstępie można zauważyć, ze temat ten nie należy do najłatwiejszych. Sam styl pisania nie jest znany z książek popularnonaukowych. Jednak sama treść jest bardzo ważna, zwracająca uwagę i pouczająca. W związku z tym książka kierowana jest do osób zajmujących się ochroną przyrody, np. inspekcji, urzędów, organów ścigania czy przedstawicieli organizacji. Jednak z doświadczenia wiemy, że mimo wszystko może zainteresować również mniej doświadczone osoby lub te, które chcą związać swoją przyszłość właśnie z ochroną środowiska na różnych szczeblach.
Co znajdziemy w środku?
Książka podzielona jest na 6 rozdziałów:
- Wprowadzenie przez zagadnienia: ekologiczne, ornitologiczne oraz prawne,
- Konflikty na linii człowiek-ptaki (np. szkody w gospodarce rolniczej czy rybackiej),
- Regulacje prawne odnoszące się do ochrony ptaków (przykłady konwencji, dyrektyw oraz ustaw),
- Przedstawienie ptasich zagrożeń (np. urbanizacja, zmiany klimatu, monokultury, hałas, konflikty zbrojne czy kolizje),
- „Ptasi rynek”, czyli o nielegalnym handlu,
- Ograniczenie i przeciwdziałanie w/w zjawiskom z różnych perspektyw.
Są one dobrze uporządkowane i opracowane, przez co nie jesteśmy wyrywani z wątków a płynnie przechodzimy do kolejnych zagadnień. Poruszają wiele aspektów i odnoszą się do początkowych słów autora:
„Człowiek musi zrozumieć, że nie jest jedynym dysponentem ziemskich dóbr. Chcąc nie chcąc, powinien w rozsądny sposób dzielić się nimi z pozostałymi istotami…”.
Wprowadzenie
Lekturę zaczynamy od krótkiego wprowadzenia przez podstawowe pojęcia. Następnie zapoznajmy się z gatunkami, które wyginęły (np. gołąb wędrowny, dodo czy alka olbrzymia). Jest to bardzo dobre wprowadzenie do tematyki książki, gdyż od razu zwracamy uwagę na dobitne błędy w historii i mamy powody do zastanowienia się nad naszymi kolejnymi krokami.
Z rozdziału o regulacjach prawnych dowiadujemy się o najważniejszych przepisach międzynarodowych, unijnych oraz krajowych. Dla przykładu:
- Konwencja waszyngtońska (CITES) – czym jest, jaką pełni rolę, jakie są jej zadania, co nadzoruje,
- Prawo krajowe – realia polskiego prawa, na co trzeba zwrócić uwagę by świadomie móc się na nie powoływać.
W dalszej części dość obszernie zostały zapisane co zagraża ptakom czyli przypadki ptasich zagrożeń – od światowych podpaleń lasów pierwotnych pod uprawy, po nasze „rodzime” wypalanie traw, ale także problem wody czy wpływu zmian klimatu na lęgi oraz migrację ptaków.
„Opublikowane w 2005r. wyniki badań, dotyczące rozmnażania ptaków w Wielkiej Brytanii, potwierdziły, że 33 gatunki ptaków zaczynają wysiadywać jaja aż 29 wcześniej niż kilka dekad temu.”
Z przedstawionymi faktami nie pozostajemy sami. Autor proponuje wstępne rozwiązania danych problemów bądź wskazuje, gdzie „leży” błąd. Dlatego też łatwo można odczytać sens przytoczonych zjawisk. Dodatkowo na koniec możemy przeczytać o organizacjach, których nadrzędnym zadaniem jest przeciwdziałanie tym zjawiskom. W skrócie dowiadujemy się o ich historii, ale co ważniejsze, o ich realnych działaniach, podejmowanych krokach oraz systemie funkcjonowania.
Co zagraża ptakom, przedstawiamy 5 największych zagrożeń
- Procesy antropogeniczne
To, rozwój cywilizacyjny w ramach którego cudzie budując miasta zabierają przestrzeń ptakom. Mamy tutaj do czynienia z zanieczyszczeniami atmosfery, skażeniem wód i oceanów co ma niekorzystny wpływ na awifaunę. - Zmniejszanie się dogodnych ekosystemów
Są gatunki ptaków, które do żerowania potrzebują dużych obszarów jak również niezmienionych ekosystemów. Przez rozwój cywilizacyjny, coraz mniej jest przestrzeni, gdzie ptaki mogłyby znaleźć miejsce dla siebie. - Mniejsza liczba miejsc lęgowych
Monokultury leśne w lasach gospodarczych i młody ekosystem leśny nie dostarcza odpowiedniej ilości miejsc lęgowych. W młodym lesie bark jest dziupli w których ptaki mogłyby czuć się bezpiecznie. - Zanieczyszczenia powietrza
Gospodarka węglowa, przemysł, zakłady chemiczne mają duży wpływ na pogorszenie się stanu powietrza atmosferycznego. Problem ten dotyka również ptaki. - Wycinka drzew i prace budowlane
Jeżeli prace wycinkowe prowadzone są w sezonie lęgowym ptaków, może dochodzić wówczas do niszczenia gniazd i lęgów. Kolejnym zagrożeniem może być prowadzenie prac remontowych na elewacjach budynków w których żyją ptaki.
Podsumowując
Autor niejednokrotnie porusza tematy trudne w odbiorze. Jednak są to tematy, o których powinno mówić się jak najwięcej. Wiele ludzi nie zdaje sobie sprawy z mnogości istniejących połączeń w ekosystemach i tego jak duży wpływ na nie wywieramy. Dlatego tak ważna jest edukacja zarówno na szczeblu prawnym jak i w społeczeństwie. Mając dostęp do tylu źródeł i badań możemy realnie wpływać na otaczającą nas przyrodę.
Poznaj wszystkie recenzję książek o ptakach.
Tekst i fot. Agata Lisiewicz | zespół PtasiDom.com
